Gratis kinderopvang ? Eerst in 2023 recordstijging van tarieven

Het kabinet heeft plannen voor (bijna) gratis kinderopvang in 2025, maar eerst zullen de tarieven nog een recordstijging mee maken in 2023. De stijging van de uurtarieven 2023 kunnen wel eens oplopen naar 5 tot 10 %.

• Echte stijging kinderopvangtoeslag 2023 3,44 %
• Forse stijging personeelskosten
• Forse inflatie
• Tweedeling in de maatschappij
• Verantwoordelijk

Wij leggen het uit.

Kinderopvangtoeslag

De overheid gebruikt een indexatie, die is gebaseerd op een gewogen gemiddelde van de ontwikkeling van de loonvoet bedrijven (80%) en de ontwikkeling van de consumentenprijsindex (=CPI) 20%. Deze berekening is daarbij niet gebaseerd op de werkelijke kostenstijgingen in de kinderopvang maar op bijvoorbeeld de gemiddelde loonkosten in Nederland.

In 2022 werd de kinderopvangtoeslag met slechts 0,51 % verhoogd, in 2023 zal dit met 5,6 % zijn. Van deze 5,6 % is echter 2,14 % een correctie op het te lage stijgingspercentage van 2022 die dus in 2023 gecorrigeerd wordt. De indexering voor 2023 is dus eigenlijk “maar” 3,44%. En dat zal zeker niet genoeg zijn om de stijging van de werkelijke kosten in de kinderopvang te dekken.

Kostenstijgingen in de kinderopvang

De grootste kostenpost in de kinderopvang zijn de personeelskosten. Deze stijging telt meestal tussen de 70 en 80 % mee met de berekening, het restant van tussen de 30 en 20 % is ten behoeve van de inflatie.  

Personeel

De bruto lonen wijzigen ieder jaar door loonstijgingen door de cao, stijgingen door toekennen jaarlijkse periodieken en door mutaties in de hoogte als gevolg van in- en uitstroom.

In het 3^e kwartaal 2022 starten de onderhandelingen voor een nieuwe cao, ingaande 1 januari 2023. De loonstijgingen in cao’s zijn momenteel hoog, tussen 3 en 5 %. Dit zal bij de kinderopvang niet anders zijn. De stijging loonkosten zullen mogelijk tot circa 5 % (of meer).

Om personeel te behouden en ook aan te trekken zal het ook noodzakelijk zijn dat er een goede cao wordt afgesloten.

Ziekteverzuim

Het ziekteverzuim in het eerste kwartaal 2022 bedroeg bijna 10 % in de kinderopvang, ongeveer 2 keer zo hoog als vroeger. De kinderopvang is tijdens de coronaperiode nooit echt gesloten geweest, heeft natuurlijk contacten met veel verschillende kinderen en dus ook vatbaar voor besmettingen. Dit en de werkdruk begint zijn tol te eisen.

Het ziekteverzuim levert dan ook financieel een forse kostenpost op. Niet alleen moeten de lonen doorbetaald worden, ook moet er vervangende inzet plaatsvinden.

ZZP

Kinderopvang is vaak genoodzaakt ZZP’ers in te huren om groepen open te houden, ondanks dat de inzet van ZZP’ers volgens de wet DBA niet zou kunnen. De kosten voor deze ZZP’ers zijn hoog, vaak al minimaal 1,5 keer van een medewerker. Hierbij is het vaak ook nog een afbreuk voor de kwaliteit van de kinderopvang en kan het de werkdruk van de medewerkers verhogen. De ZZP’er neemt geen deel aan overleg en behoort niet tot de vaste medewerkers.

ZZP’ers in de kinderopvang zijn vaak medewerkers die het dienstverband verlaten vanuit financiële motieven of wegens de werkdruk als gevolg van Wet IKK.

De kostenstijging door inzet ZZP is afhankelijk van hoeveel inzet nodig is, maar zal vaak al een kostenstijging van 2 – 8 % kunnen opleveren.

Inflatie

De kinderopvang heeft natuurlijk ook te maken met inflatie. Alhoewel deze gebaseerd is op een “mandje” consumentenproducten is dit ook deels  van toepassing bij de branche. Kosten als eten en drinken, luiers en natuurlijk gas en elektra. Daarbij hebben organisaties te maken met vaak hogere prijsstijgingen voor kosten waarvoor personeelsinzet nodig is (reparaties gebouwen en installaties).

Was het mandje in maart 2020 € 100 waard, in maart 2022 was dit mandje € 111,80. In maart 2023 zal dit bij 2 % inflatie € 114,04 zijn, bij 8 % inflatie € 120,75.  Volgen we de stijgingen kinderopvangtoeslag, dan is dit mandje in maart 2023 slechts € 109,85, waarvoor dekking is gegeven vanuit de Rijksoverheid.

Tweedeling in maatschappij   

Het aantal organisaties wat uurtarieven hanteert die gelijk zijn aan de maximum uurtarieven van de kinderopvangtoeslag is ver in de minderheid. In 2023 zal het bijna een zeldzaamheid worden.

De verschillen in uurtarieven stijgen steeds meer, waardoor het voor een deel van de ouders bijna onbetaalbaar wordt. Uurtarieven die € 1 of meer boven het uurtarief liggen van de kinderopvangtoeslag zijn al bijna meer regel dan uitzondering. Daar is ook geen onderscheid tussen “maatschappelijk” en “commercieel”. Dit bedrag wordt dan volledig door de ouder opgehoest.

Voor de lagere inkomens wordt dat steeds meer onbetaalbaar. En dat is juist de groep ouders die vaak het meeste aantal uren kinderopvang nodig heeft.

Verantwoordelijk

Het is natuurlijk lastig om een verantwoordelijke aan te wijzen. Voor de coronacrisis is niemand verantwoordelijk te stellen, net zoals de gevolgen van de oorlog in Oekraïne, of in laatste geval lastig om schade te verhalen.

Alhoewel de kinderopvang een zelfstandige branche is, zit deze wel behoorlijk in de greep van de Rijksoverheid, via de Wet kinderopvang, Wet IKK, Wet DBA en regelgeving kinderopvangtoeslag.

Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is verantwoordelijk voor :

• De hoogte van de maximum uurtarieven kinderopvangtoeslag
• De wet DBA (die zorgt voor enorme toename aan schijnzelfstandigheid en vertrek van medewerkers uit dienstverband)
• De wet IKK  (die zorgt voor de vele regeltjes en daarmee werkdruk en vertrek medewerkers uit de branche)

Of de (bijna) gratis kinderopvang in 2025 realiteit wordt, hangt af van de daadkracht van dit ministerie.

Model berekening netto eigen bijdrage 2023

Met dit gratis model is het mogelijk een indicatie te maken van de maandelijkse netto eigen bijdrage in de kosten van de kinderopvang voor 2023 en de bijdrage kinderopvangtoeslag 2023. Voor gebruik kinderdagverblijf, buitenschoolse opvang of gastouderopvang.

De gegegevens in dit artikel zijn voor het laatst bijgewerkt en gecontroleerd op 29 september 2023