Bijna gratis kinderopvang – de droom voor hoge inkomens

Je hebt er vast wel van gehoord, de plannen voor (bijna) gratis kinderopvang. In het Hoofdlijnenakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB is aangegeven dat de voorgenomen plannen van kabinet Rutte IV wordt voortgezet.

Tegen de plannen is ook de nodige weerstand, omdat het maar de vraag is of dit nu echt praktisch uitvoerbaar is. Zo zijn er ongeveer 30.000 extra medewerkers en 5.000 nieuwe locaties nodig om aan de vermoedelijke vraag te voldoen, die zijn er gewoon niet.

Een ander bezwaar is dat het maar de vraag is wie hier nu het meeste voordeel van heeft. Vanuit financieel standpunt gezien zijn dat toch vooral mensen met een hoog/hogere inkomens. Die gaan bij uitvoering van deze plannen er duizenden euro’s per jaar op vooruit. De laagste inkomens gaan er zelfs op achteruit. Of nu de kinderen bereikt worden die het meeste kinderopvang nodig hebben is maar zeer de vraag.

Om een beeld te geven hebben wij de berekeningen gemaakt, uitgaande van een huishouden die in 2022 respectievelijk € 20.000, € 50.000, € 75.000, € 100.000, € 125.000 en € 150.000 aan jaarinkomen hadden. Deze inkomens zijn doorberekend tot het jaar 2027 (geplande invoering nieuw stelsel). Van het jaar 2026 hebben we geen netto kosten kinderopvang berekend. Reden hiervoor is dat hoewel indexatie uurtarieven 2026 niet uitgevoerd wordt (volgens Hoofdlijnenakkoord) is niet bekend of de tabel kinderopvangtoeslag wel of niet gewijzigd wordt.

Gevolgen netto kosten kinderopvang

In 2027 zal een huishouden met een laag inkomen (€ 20.000 in 2022) bij invoering van de (bijna) gratis kinderopvang € 560 HOGERE netto kosten hebben ten opzichte van 2025. Een huishouden met een hoger inkomen (€ 150.000 in 2022) heeft dan bijna € 10.000 LAGERE nettokosten ten opzichte van 2025.

Kosten kinderopvang ten opzichte van inkomen

In onderstaande tabel is weergegeven wat de netto kosten van kinderopvang bedragen ten opzichte van het inkomen per huishouding. Een huishouden met een inkomen van € 20.000 in 2022 besteed in 2022 7,02 % van het inkomen aan netto kosten kinderopvang. Dit daalt tot en met 2024 naar 3,69 % maar na invoering van (bijna) gratis kinderopvang zou dat weer uitkomen op 6,09 %.

Bij de inkomens boven € 100.000 daalt dit in 2027 naar ongeveer 1 %, terwijl dit de andere jaren tussen de 5 en 7 % was.

Ontvangsten kinderopvangtoeslag

In onderstaande tabel een weergave van de jaarlijkse ontvangsten kinderopvangtoeslag. Bij een huishouden met inkomen van € 20.000 in 2022 stijgt dit jaarlijks. Bij de inkomens boven € 100.000 is het verschil tussen 2025 en 2027 fors, tussen de € 7.000 en € 11.000

Vergoedingspercentages kinderopvangtoeslag

Onderstaande tabel geeft de vergoedingspercentages kinderopvangtoeslag weer. Huishoudens met een inkomen van € 20.000 in 2022 ontvangt 96 % van de kinderopvangkosten, echter gemaximaliseerd tot het maximum uurtarief. Aangezien de werkelijke uurtarieven in 2022 en 2023 gemiddeld boven het maximum uurtarief zaten was 90 % meer de realiteit. Deze inkomensgroep ziet in 2027 het vergoedingspercentage dalen, terwijl overige inkomens deze zien stijgen.

Inkomens boven de € 100.000 zien in 2027 het vergoedingspercentage stijgen van tussen 32,78 % -56,5 % naar 91,7 %.

Uurtarieven kinderopvang

Voor de uurtarieven in de berekeningen zijn volgende tarieven gebruikt.

Uurtarieven KOT: uurtarieven 2025 staan in wetsontwerp, volgens Hoofdlijnenakkoord is in 2026 geen indexatie. Indexatie 2027 is op 3 % ten opzichte van 2026 (en dus 2025).

Uurtarieven branche: Jaren 2022 en 2023 zijn gebaseerd op de gemiddelde uurtarieven volgens rapportage Belastingdienst. Voor het jaar 2024 zijn nog geen goede cijfers, verwachting dat gemiddelde uurtarieven circa 1 % boven maximum uurtarieven KOT liggen. Voor 2025 zijn wij uitgegaan van 5 %, voor 2026 en 2027 ieder een percentage van 3 %.

De verschillen tussen de maximum uurtarieven kinderopvangtoeslag en de werkelijke uurtarieven in de branche zullen weer gaan oplopen. Zo wordt er op de uurtarieven KOT in 2025 en vermindering uitgevoerd om o.a. de kinderopvang op Bonaire, Saba en Sint Eustatius te financieren. Volgens Hoofdlijnenakkoord wordt er in 2026 geen indexatie doorgevoerd. Daarbij is de indexatie KOT altijd gebaseerd op landelijke gemiddeldes en niet op kostenniveau van de kinderopvang.b

Afname uren kinderopvang

In de berekeningen zijn wij uitgegaan dat het huishouden 2 kinderen heeft die per maand 90 uur kinderdagverblijf afnemen en 46 uur buitenschoolse opvang. Deze uur aantallen zijn (afgerond) afkomstig uit de Rapportage Belastingdienst 4^e kwartaal 2023.

Hierbij wordt nog volgende opgemerkt: huishoudens met een laag inkomen hebben vaak een hoger aantal uurafname. Alleenstaande ouders hebben vaker een werkweek van 4 of 5 dagen waarop kinderopvang gewenst is. Hogere inkomens (vaak 2 ouders) hebben vaker minder kinderopvang per week nodig.

Ontwikkeling inkomens

Deze inkomens zijn doorberekend tot het jaar 2027 (geplande invoering nieuw stelsel), volgens CAO loon bedrijven (van CEP 2024) waarbij 2026 en 2027 laag zijn ingeschat op 3 %. Voor 2023 was dit 5,9 % (tov 2022), voor 2024 6,0 %.

Onderstaand de berekeningen per jaar per inkomen.